Manastir Sveti Nikola

Nedaleko od sela, u živopisnim predelima Toponičke reke baš na onom
strateški važnom mestu sa koga se vekovima kontrolisao prolaz od Morave
za Svrljig, nalazi se nekadašnji manastir Železnik sa crkvom Svetog Nikole.
Severoistočno od srpskog srednjevekovnog utvrdjenja sa jedne strane, a zaklonjen
brdima sa druge strane, na proplanku se nalaze tragovi stare manastirske
crkve Svetog Nikole sa konakom nevelikih dimenzija. Manastirskom kompleksu
severno od crkve pripadaju i ostaci crkve Svetog Ilije sa časnom trpezom
(nekadašnji rimski žrtvenik) i danas vidljivom.

Smešten u podnožju utvrdjenja Železnik, manastir Sv.Nikole je svakako bio u
neposrednoj vezi sa njim što uslovno odredjuje vreme njegovog nastanka.
Zahvaljujući sačuvanom zapisu, znamo da je manastir u svom nazivu objedinio
ime obližnjeg utvrdjenog grada Železnika, po kome je bio znan savremenicima.
Manastir Železnik odmah po osvajanju ovih krajeva od strane Turaka,
započinje rad na očuvanju srpske duhovnosti, književne tradicije i kulture.
Već 1509. godine u hramu Svetog Nikole manastira Železnik napisan je minej.

O starosti i ugledu manastira nedvosmisleno govore turski popisi iz XV i XVI
veka. Prvi popis iz 1498. godine beleži ga kao značajnu dažbinsku jedinicu
čija dva kaludjera donose prihod od 328 akči. Nepune dve decenije kasnije
u manastiru živi samo jedan kaludjer a prihod je 50 akči.
U četvrtoj i petoj deceniji XVI veka manastir je ojačao opet ima dva kaludjera
i prihod od 915 akči. Godine 1578. pripada imanju Sandžak Bega, sa prihodom
od 249 akči. Docnije njegova sudbina nije poznata.
Jedno je sigurno, u vreme narodnog ustanka iz 1835 i 1841. godine u borbi
protiv turskog osvajača, on nije ostao po strani.
U toj staroj crkvi 1884.godine, Milićević je video dobro očuvane likove svetaca.
Manastir Sv.Nikole u podnožju Srednjevekovnog grada Železnika,
uspravio se na braniku naše vere i duhovnosti. Zajedno čine nedeljivu celinu
od koje je nerazdvojivo i ranovizantijsko utvrdjenje Gradište.

Slike Manastir Sveti Nikola











Stari napušteni konak manastira